Als iemand overlijdt gaat zijn vermogen over op een of meer andere personen, de erfgenamen. Wie dat zijn kan de erflater in zijn testament hebben vastgelegd. Is dat niet het geval, dan is het geregeld door de wet.
Wat iemand overhoudt bij zijn overlijden heet nalatenschap. Vanuit de erfgenamen gezien: wat iemand door het overlijden van een ander verkrijgt, wordt erfenis genoemd.
Een potentiële erfgenaam heeft de keuze om de erfenis wel of niet te aanvaarden. De keuzes die deze erfgenaam kan maken zijn: de erfenis accepteren, afstand doen van de erfenis of de erfenis accepteren onder voorwaarden.
Zuiver aanvaarden (de erfenis accepteren)
Het accepteren van de erfenis wordt ook wel zuiver aanvaarden genoemd. Dit hoeft niet expliciet door een schriftelijke verklaring te gebeuren. Ook uit gedragingen kan aanvaarding blijken, bijvoorbeeld als je alvast spullen van de overledene uit diens huis meeneemt, of door bijvoorbeeld te pinnen met het pasje van de overledene. Wees dus voorzichtig. Door te aanvaarden wordt je erfgenaam en ben je ook aansprakelijk voor de schulden van de erfenis. Als de erfenis niet groot genoeg is om de schulden van de erfenis te betalen, moet je deze schulden zelf uit je eigen vermogen betalen.
In de wet is vastgelegd dat een erfgenaam maar één keer een keuze kan maken. De keuze die je maakt, is dus meteen definitief. Daarnaast is het zo dat er geen keuze meer is als je door gedragingen als erfgenaam de erfenis al zuiver hebt aanvaard.
Als er meer schulden dan baten zijn (of als je het niet zeker weet en je voorzichtig wilt zijn) en je hebt de erfenis niet (al) zuiver aanvaardt, heb je nog twee keuzen. Je kunt de erfenis verwerpen of de erfenis beneficiair aanvaarden. Een erfgenaam die jonger is dan 18 jaar, die in de schuldsanering zit, of failliet is, die onder curatele staat of waarbij sprake is van een meerderjarigenbewind, mag volgens de wet een erfenis niet zuiver aanvaarden. Deze erfgenaam kan een erfenis alleen beneficiair aanvaarden of verwerpen.
Verwerpen (afstand doen van de erfenis)
Afstand doen van een erfenis gebeurt door een verklaring die op de griffie van de rechtbank wordt gemaakt. Meestal gaat dit via de notaris. De notaris stelt een volmacht tot verwerping van de erfenis op die de betreffende potentiële erfgenaam die niet wil erven ondertekent. De notaris stuurt de getekende volmacht door naar de rechtbank, waar dan de officiële akte van verwerping wordt gemaakt. Denk erom: een verwerping van een erfenis kan niet meer ongedaan gemaakt worden.
Beneficiair aanvaarden (de erfenis accepteren onder voorwaarden)
Beneficiaire aanvaarding houdt in dat een erfgenaam niet verder aansprakelijk voor schulden van de erflater is dan tot het beloop van de bezittingen van de nalatenschap. Beneficiair aanvaarden gaat ook met een akte bij de rechtbank. Vervolgens gaat de afwikkeling van de nalatenschap volgens bepaalde voorschriften, bijvoorbeeld schuldeisers worden opgeroepen door advertenties in kranten, er komt een speciale beschrijving van de nalatenschap. Potentiële erfgenamen die het zekere voor het onzekere willen nemen, kiezen vaak voor beneficiaire aanvaarding. Zodra namelijk blijkt dat er voldoende geld in de erfenis zit om de schulden te betalen, hoeft de procedure van de vereffening niet verder te worden gevolgd.
Uw Notaris
Omdat een eenmaal gedane keuze niet meer te wijzigen is, is het belangrijk vooraf goed over je keuze na te denken. Wij kunnen je daarbij helpen: de juristen van Uw Notaris kunnen je adviseren bij het maken van een keuze en je helpen met het officiële gedeelte bij de rechtbank en dergelijke.